Nowelizacja kodeksu cywilnego wprowadzająca expressis verbis dopuszczalność udzielenia tzw. prokury łącznej mieszanej lub łącznej niewłaściwej

1 stycznia 2017 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego wprowadzająca expressis verbis dopuszczalność udzielenia tzw. prokury łącznej mieszanej lub łącznej niewłaściwej. Wprowadzona zmiana jest częścią ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców. Dodany do Kodeksu cywilnego art. 109⁴ §1¹ stanowi, iż ,,Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.”

Nowelizacja ta modyfikuje aktualny stan prawny dotyczący prokury łącznej oparty m.in. na Uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 r. (III CZP 34/14), która uznała za ,,niedopuszczalny wpis do rejestru przedsiębiorców w krajowym rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu”. We wskazanej uchwale sędziowie uznali, że taki rodzaj prokury byłby sprzeczny z ogólną zasadą działania osób prawnych zawartą w art. 38 kodeksu cywilnego, zgodnie z którą osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie, a także sprzeczny z przepisami o prokurze zawartymi w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z poprzednio obowiązującymi przepisami nie było możliwości udzielenia prokury łącznej niewłaściwej, w ramach której do skutecznego działania osoby prawnej potrzeba było zgodnego działania prokurenta oraz członka jej zarządu.

Ustawodawca wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców wprowadził bezpośrednio w Kodeksie cywilnym możliwość powołania prokury łącznej mieszanej, co ułatwić ma funkcjonowanie osobom prawnym na rynku. W uzasadnieniu do projektu możemy przeczytać, że bezpośrednim skutkiem zmian będzie zwiększenie swobody udzielenia prokury przez przedsiębiorców (przez umożliwienie zastrzeżenia przy prokurze reprezentacji mieszanej), jak również przywrócenie pewności, co do możliwości udzielania prokury umocowującej jedynie do współdziałania z członkiem organu zarządzającego (lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej). Prokura taka pozwala zachować u danego przedsiębiorcy zasadę reprezentacji łącznej (ustanowioną dla potrzeb transparentności w spółce i minimalizacji ryzyka podejmowania czynności jednoosobowo) i realizować ją także przez osoby niewchodzące w skład organu zarządzającego, tj. przez prokurentów. Ci zaś zostają zarazem poddani mechanizmowi kontroli wewnętrznej poprzez możliwość współdziałania tylko z członkiem organu zarządzającego (lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej), a już nie z innym prokurentem.  

            Zgodnie z wprowadzonymi zmianami przedsiębiorcy mogą udzielić następujące rodzaje prokury:

1)prokura samoistna (art. 109⁴ § 1 k.c.);

2)prokura łączna upoważniającej tylko do działania z innym prokurentem (art. 109⁴ § 1 k.c.);

3)prokura łączna, upoważniająca do działania z innym prokurentem, oraz dodatkowo z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej (art. 109⁴ § 1 i § 1¹ k.c.);

4)prokura swoiście łączna, która upoważnia tylko do działania z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej (art. 109⁴ § 1¹ k.c.).

 

Krzysztof Budzyński